YIĞMA YAPILARIN DİNAMİK VE MÜHENDİSLİK DAVRANIŞININ DÜZLEM DIŞI KUVVETLER ALTINDA DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ

Öz

Bu çalışmada, düzlem dışı yüklenen yığma duvarın sismik ve kırılma davranışı,
analitik ve deneysel olarak incelenmiştir. Deprem kaynaklı maksimum yer hareketi, yığma
yapıyı sismik enerjiyle yükler ve yapıda yanal deplasmanlara yol açar. Bu dinamik
ötelemenin sonucu olarak zemin kattan çatı katına kadar ivmeler oluşur. Zemin ivmesi çatı
katına ulaşıncaya kadar büyür. Bu şekilde, çatı katında oluşan maksimum büyümüş ivme,
yığma duvarı hem düzlem içi hem de düzlem dışı yükler. Deprem yüklerine maruz yığma
duvarlarda oluşan düzlem içi ve düzlem dışı sismik yükler sonucunda maksimum düzlem içi
zorlanmalar, zemin kat duvarlarında oluşurken, maksimum düzlem dışı zorlanmalar ise çatı
katı düzeyindeki duvarlarda oluşur. Çatı katı düzeyindeki duvara etkiyen ivme, duvarın ve
duvarın mesnetlendiği döşemenin doğal periyotlarının oranına göre, bir büyüme daha gösterir.
Bunun sonucu olarak, düzlem dışı yüklenen çatı katı duvarının ivmesi, düzlem içi yüklenen
duvarın ivmesinden çok daha büyük olur. Böylece, yığma binanın çökmesi, genellikle, çatı
katı düzeyindeki duvarın düzlem dışı kırılmasıyla başlar. Yapılan çalışmada, göçme
mekanizmasına, duvarların düzlem dışı dayanımının hâkim olduğu varsayılmıştır. Düzlem
dışı tersinir yüklerle yüklenen yığma duvarların deneysel sonuçları sunulmuş ve açıklanmıştır.
Düzlem dışı yüklenen yığma duvarın kırılma davranışı, gerçekçi boyutlara sahip bir prototip
duvar üzerinde deneysel olarak araştırılmıştır. Çalışmada deprem etkisini modelleyen tersinir
düzlem içi ve dışı yükler altında yığma duvar, betonarme döşemede oluşan akma çizgilerine
benzer kırılma çizgileri oluşturarak kırılmıştır.